İngiltere-Zanzibar Savaşı (Tarihin En Kısa Savaşı)

  

Dünyanın En Kısa Süren Savaşı: Anglo – Zanzibar Savaşı

 

Dünya üzerinde yıllardır kan ve gözyaşı dinmeden artarak devam etmektedir. İki dünya savaşı gören dünyamız bu savaşlar dışında pek çok savaşa ev sahipliği yapmıştır. Bu savaşlardan biri olan İngiliz – Zanzibar savaşı da tarihteki yerini almıştır. 1896 yılında meydana gelen bu savaş dünya tarihine, tarihin en kısa savaşı olarak izini bırakmıştır. Savaşın perde arkasındaki nedenlerine, savaşın işleyişine ve savaşın sonucuna bakalım.

Hiç şüphesiz tüm okuyucularımın İngiltere’nin dünya üzerindeki konumu hakkında bilgili olduğu konusunda şüphem yok ancak bunu Zanzibar’ın konumu hakkında pek söyleyemeyiz.

Zanzibar, Afrika kıtasının doğusunda Tanzanya’ya bağlı bir adadır. Şiraz’dan göçen İranlı göçmenler tarafından kurulmuştur. Zanzibar adını Arapçada “siyahların ülkesi” anlamına gelen zencibār kelimesinden alır. 15.yüzyılda Doğu Afrika bölgesi Portekiz tarafından keşfedilmiştir. Umman Sultanlığı 1698 yılında bölgedeki hakimiyeti ele almış ve Portekizlileri sürgün etmiştir. Umman Sultanı Said bin Sultan’ın ölümünün ardından oğulları Süveyni ve Mecid Umman Zanzibar’da birbirlerinden ayrı olarak kendi sultanlıklarını ilan ettiler.

İngiltere ve Almanya’nın yayılmacı ve sömürgeci faaliyetleri sırasında bu bölgeye gözünü dikmesine pek şaşırmamak gerekir. Bölge adeta Doğu Afrika’ya giriş kapısıdır. Zanzibar 1890 yılından itibaren İngiliz sömürgesi olmuştu. İngilizler burayı yönetirken diğer sömürgelerinde uyguladıkları sömürge yönetimi yöntemini değil de Sultanın hükümetinde görev alan bir İngiliz temsilcisini kullanıyorlardı. Bu temsilci sonraki sultanların atanması konusunda yetkiliydi.

Zanzibar’ı adım adım savaşa götüren olay aslında iç politikadaki İngiliz etkisiydi. İngilizler bölgede zenginliklerini arttırırken Araplar servetlerini kaybetmeye başladı. Köle ticareti Zanzibar’da çok ünlüydü ve önemli bir ekonomik gelir kaynağıydı. 1890 yılında tahta çıkan Sultan Ali bin Said köle ticaretini kaldırdı ve bu durum saray halkının ekonomik olarak kayıplar yaşamasına sebep oldu. İngiltere bu bölgedeki egemenliğini ekonomik, siyasi, askeri alanlarda arttırıyordu. Sultanın muhafız ordusu dışındaki tüm Zanziban ordusu İngiltere tarafından yönetiliyordu.

Savaşın ayak sesleri ufak ufak duyuluyorken 25 Ağustos 1896 tarihinde Sultan Hamid bin Süveyni beklenmedik bir şekilde hayatını kaybetti. Sultanın ölümünün ardından halefi Halid bin Badgaş hemen tahta geçti. Eski sultanın yeni sultan tarafından zehirlendiği söyleniyordu ancak ortada bir kanıt yoktu. Sultan Halid bin Badgaş ilk iş olarak muhafız birliği üzerindeki otoritesini arttırdı ve bu birliğinin asker sayısını arttırdı.

Ve tarih 27 Ağustos 1869. Dünya tarihine, tarihin en kısa savaşı olarak geçecek savaşın başlama zamanı gelmişti. İngiltere’nin 1050 askeri ve denizde bulunan üç kruvazörü ile iki gambotu savaşa hazır olarak şehrin açıklarında bekliyordu. Bu kuvvetler karşısında Sultan Halid bin Badgaş’ın 2500 askeri, çok sayıda makineli tüfeği ve İngilizlerin Zanzibar’a devrettiği bir kraliyet yatı vardı (HHS Glasgow). Bu yat askeri bir güç oluşturacak etkiye sahip değildi. İngiliz kuvvetleri sabah saat 9’da kruvazörlerinden açtığı top atışıyla savaşı resmi olarak başlattı. Saray ağır bir şekilde tahrip edildi. Limana demirlemiş olan HHS Glasgow İngilizler tarafından batırıldı. İngilizler savaşta hiç asker kaybetmemesine karşı Zanzibar tarafında 500 asker ve sivil hayatını kaybetti. Savaş 40 dakikada sona ermişti. İşte dünyanın en kısa savaşı.

                                                                       HHS Glasgow

                                       Bombardımanın ardından sultanın sarayının son hali

Sultan Halid bombardıman sırasında saraydan kaçarak Alman Konsolosluğuna sığındı. Hemen ardından İngilizlerin desteklediği Hamud bin Muhammed tahta geçti. İngilizler bölgedeki ekonomik, askeri, siyasi etkilerini arttırarak sürdürdü. Zanzibar halkı bir kurtuluş mücadelesinin başarısızlığa uğraması sonucu daha ağır şartlarda yeniden İngiliz sömürgesinin egemenliği altına girdi.